Połóg u kobiety po stracie dziecka
W Polsce co roku około 10%–15% wszystkich ciąż kończy się poronieniem (co czyni je powszechnym powikłaniem wczesnej ciąży) a u 1700 kobiet martwym urodzeniem.
O ile ciąża i poród są uważane za radosny czas, o tyle utrata ciąży jest zwykle szokującym i traumatycznym wydarzeniem dla kobiety i jej rodziny. Kiedy mówimy o poronieniu (czyli stracie ciąży przed 22. tygodniem ciąży) i o martwym urodzeniu (czyli o porodzie dziecka bez oznak życia po 22. tygodniu trwania ciąży), powinniśmy wziąć pod uwagę dwa rodzaje zmian zachodzących u kobiet po stracie: fizyczne i emocjonalne.
Zmiany fizyczne podczas połogu po stracie dziecka (połogiem nazywamy okres zmian, jakie zachodzą w organizmie kobiety po ciąży i po porodzie, trwający zwykle około 6 tygodni) mogą objawiać się w różny sposób. Wczesną część połogu kobiety przechodzą w szpitalu, będąc pod fachową opieką. Pamiętajmy, że w trakcie pobytu w szpitalu kobieta po stracie powinna mieć zapewnione prawo do przebywania w sali, gdzie nie będzie pacjentek w ciąży lub kobiet po porodzie z noworodkami, oraz możliwość skorzystania ze wsparcia psychologicznego. Znacznie trudniejsze bywa jednak to, co następuje później, czyli radzenie sobie z połogiem w domowym zaciszu. Na co warto zwrócić wtedy uwagę?
- Odchody połogowe – dla kobiety widoczne jako krwawienie z dróg rodnych; występują zarówno po porodzie drogami natury, jak i po cesarskim cięciu. Są związane z obkurczaniem się macicy, powrotem do jej rozmiarów sprzed porodu i wydalaniem pozostałości krwi, śluzu. W tym czasie ważne jest odpowiednie dbanie o higienę, częste podmywanie się (nie można kąpać się w wannie – może to zwiększać krwawienie) i zmiana podpasek, aby eliminować ryzyko rozwoju bakterii i infekcji. Nie można też w tym okresie stosować tamponów.
- Laktacja – bezpośrednio po martwym urodzeniu lub kilka dni po nim kobieta może zauważyć pojawienie się pokarmu w piersiach. Ważne jest, aby już w szpitalu rozpocząć przyjmowanie zaleconych leków hamujących laktację i kontynuować ich zażywanie również po powrocie do domu.
Więcej na temat laktacji po stracie znajdziesz w artykule: Psychologiczne aspekty wygaszania laktacji po stracie dziecka.
- Szwy na brzuchu po cięciu cesarskim lub na kroczu po porodzie – zazwyczaj są usuwane po siedmiu dniach od porodu. Należy pamiętać o odpowiednim dbaniu o ranę, tak aby była dokładnie umyta (wodą z mydłem) i osuszona (najlepiej jednorazowym ręcznikiem), oraz zapewnić jej duży dostęp powietrza (np. w pozycji leżącej odsłaniać brzuch lub krocze, najlepiej kilka razy dziennie).
- Miesiączka – pojawia się w różnym czasie po martwym urodzeniu. Może wystąpić tuż po zakończeniu połogu lub nawet kilka miesięcy po porodzie, to kwestia bardzo indywidualna. Wiąże się z powrotem organizmu do równowagi hormonalnej sprzed ciąży.
W okresie połogu u kobiet, które doświadczyły straty dziecka, może wystąpić intensywny stres i niepokój. Pomimo że stan po stracie zwykle ulega poprawie w ciągu kilku następnych miesięcy, to pewne trudne emocje mogą i mają prawo pozostać nieco dłużej. W pierwszych tygodniach po stracie najczęściej pojawia się poczucie żalu. Ból ten jest niezwykle intensywny, ponieważ rodzice muszą pogodzić się z ostatecznością sytuacji oraz z utratą nadziei i planów związanych z narodzeniem dziecka.
Bardzo ważne w procesie budowania czy odbudowywania swojego życia po stracie dziecka jest przejście przez proces żałoby, czyli przez etapy radzenia sobie z różnymi emocjami, prowadzącymi ostatecznie do akceptacji nieodwracalności sytuacji i życia bez dziecka.
Jednak powrót do równowagi emocjonalnej bywa utrudniany przez sygnały, które ciało często wysyła w trakcie połogu po stracie dziecka. Pojawiające się odchody połogowe, laktacja, szwy w ciele przypominają kobiecie o niedawnej tragedii.
U niektórych kobiet przedłużający się stan przewlekłego stresu po stracie może prowadzić do stanów depresyjnych, które utrzymują się nawet do kilku miesięcy. Oczywiście nie każda kobieta doświadczająca poronienia będzie wykazywała oznaki lęku czy depresji. Można jednak wskazać kilka czynników ryzyka większego stresu emocjonalnego w połogu po stracie dziecka. Czynniki te obejmują: utratę ciąży planowanej, historię niepłodności lub długie okresy starań o dziecko, brak znaków ostrzegawczych utraty, wcześniejsze poronienia, utratę w późniejszym wieku ciążowym, brak innego potomstwa, izolację społeczną czy napięcie (np. problemy w związku między partnerami).
Reasumując, procesy fizyczne i psychiczne dochodzenia do siebie w połogu po stracie dziecka nie zawsze przebiegają równolegle. Często potrzeba więcej czasu, cierpliwości i akceptacji zmieniającego się stanu emocjonalnego, aby odnaleźć i poczuć spokój wewnętrzny, podczas gdy ciało szybciej się regeneruje i jest gotowe na kolejną ciążę. Ważne, aby w procesie powrotu do równowagi psychofizycznej nie bać się prosić o pomoc odpowiednich specjalistów i korzystać ze wsparcia najbliższych.
Basia Idziorek – psycholog, life coach
Iga Mroziewicz – położna
Źródła:
Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli Opieka nad pacjentkami w przypadkach poronień i martwych urodzeń, LKI.430.003.2020, Nr ewid. 46/2020/P/20/063/LKI