Zdarza się, że przy upragnionym wypisie Waszego dziecka ze szpitala, może towarzyszyć Wam duży ładunek emocjonalny – zarówno pozytywny, jak i ten związany ze stresem. Z tego właśnie powodu trudno jest odpowiednio przyswoić wszystko to, co się do nas (rodziców/opiekunów) mówi, ale też i zapytać o to, co dla nas istotne.

Dodatkowo noworodki urodzone przedwcześnie mają zdecydowanie więcej zaleceń powypisowych niż te urodzone w terminie, a im wcześniej urodzi się dziecko, tym może być ich więcej. Dlatego podczas odbierania karty informacyjnej ważne jest byście dokładne przeanalizowali zalecenia wspólnie z neonatologiem – dzięki temu łatwiej będzie Wam odnaleźć się w domowych realiach z dzieckiem. Pamiętajcie jednak, że nie wszystkie aspekty i wyzwania da się omówić tuż przed wypisem. Nie wszystkie trudności muszą też dotyczyć Waszego dziecka, dlatego warto skupić się na jego aktualnym stanie zdrowia i konkretnym, zaplanowanym postępowaniu.

W tym tekście chciałbym podkreślić to, na co należy zwrócić uwagę, i wyjaśnić, jak najlepiej podejść do tego tematu. Drodzy rodzice (opiekunowie) – oto wskazówki: 

• Jeśli jest taka możliwość, dobrze by podczas odbioru dokumentacji byli obecni obydwoje rodzice, w myśl zasady: „co dwie głowy, to nie jedna” – zwiększy to ilość zapamiętanych informacji i zdejmie (najczęściej z mamy) ciężar odpowiedzialności za dopilnowanie wszystkiego.
• Przydatna może być lista z kluczowymi pytaniami, które chcecie zadać. 
• Upewnijcie się, czy w dniu wypisu będzie lekarz prowadzący – jeśli nie, to dobrze dopytać go wcześniej o szczegółowe aspekty z pobytu dziecka w szpitalu.. 
• Zweryfikujcie, jakie suplementy i leki otrzymuje dziecko, w jakich dawkach, czy są na receptę, jak długo i kiedy mają być modyfikowane (zazwyczaj w zależności od masy dziecka – dlatego należy kontrolować aktualną wagę).
• Przynieście do szpitala fotelik z samochodu (plus upewnijcie się, że jego zamontowanie  jest bezpieczne i dostosowane pod odpowiednim kątem dla głowy dziecka). Maluch powinien jechać na tylnym siedzeniu i tyłem do kierunku jazdy. Nie zaszkodzi, jeśli któryś z rodziców będzie siedział obok niego. W przypadku długiej podróży powinny być zaplanowane przerwy po to, aby wyjąć dziecko z fotelika. 
• Dopasujcie do aktualnej aury pogodowej ubranka wypisowe (plus jedno zapasowe na wypadek “małej awarii”). 
• Mama już podczas hospitalizacji powinna mieć dostęp do informacji na temat procesu karmienia, a w czasie wypisu należy doprecyzować najbliższe objętości pokarmu na porcję, ewentualnie stosowanie wzmacniaczy pokarmu czy rodzaj mleka modyfikowanego, jeśli jest podawane.
• Pamiętajcie, że po wyjściu ze szpitala dziecko potrzebuje czasu do adaptacji w nowym otoczeniu – może być wtedy bardziej niespokojne i mogą pojawić się przejściowe problemy z karmieniem czy ze snem. Ważne, aby w tym czasie w domu panował spokój, a wszystkie potrzebne meble i zaplecze pielęgnacyjne były wcześniej przygotowane. Zadbajcie, aby nie tłoczyli się tam „niepotrzebni goście” – w dobie internetu nie każdy znajomy i członek rodziny musi zobaczyć maluszka od razu osobiście. Nie da się też wyznaczyć sztywnej daty, po której dziecko na pewno nie zachoruje lub będzie bezpieczne po kontakcie z innymi osobami (bo infekcje są nieuchronne i w pewnym sensie stanowią naturalny proces budowania odporności na przyszłość). Dobrze, aby najbliższe otoczenie miało aktualne szczepienia (strategia kokonowa). Rozsądne wydaje się, aby unikać dużych skupisk ludzkich, ograniczyć wizyty i kontakt z dziećmi niebędącymi rodzeństwem (przynajmniej do czasu pierwszych szczepień).
• Sprawdźcie, czy dziecko ma niebieską (dobrą), czy żółtą (kontrolną) nalepkę dotyczącą badania słuchu – nie wszystkim wcześniakom zaleca się wizytę w poradniach audiologicznych, tylko tym z czynnikami ryzyka lub nieprawidłowym wynikiem pierwszego badania.
• Upewnijcie się, jakie badania laboratoryjne mają być wykonane i w jakim terminie (czy ewentualnie mogą być wykonane w poradni neonatologicznej danej placówki).
• Żółtaczka często nie stanowi już problemu u noworodków, które dłużej leżały w szpitalu, jeśli są natomiast jakieś czynniki ryzyka hiperbilirubinemii – upewnijcie się, czy i kiedy jest zaplanowana jej kontrola po wypisie. 
• Wcześniaki powinny być szczepione i nie ma medycznego uzasadnienia, by to odraczać. Kalendarz szczepień ustalany jest u lekarza POZ-u po wypisie. Są pewne wyjątki, np. u noworodków z urodzeniową masą ciała <2 kg zmienić się może schemat szczepienia WZW B lub ze wskazań medycznych może być odroczone szczepienie na gruźlicę – trzeba to doprecyzować. W sezonie infekcyjnym ważna jest również profilaktyka RSV i jeśli dziecko spełnia kryteria kwalifikacji, zostaniecie poinformowani o najbliższym terminie immunizacji. 
• Monitor oddechu nie jest rutynowo zalecany wszystkim wcześniakom – raczej jest to urządzenie dla zapewnienia spokoju ducha rodziców – ja nie ukrywam, że taki mam.
• Jeśli będzie taka potrzeba, otrzymacie informację o konieczności wykonania kontrolnego lub planowego badania obrazowego – najczęściej USG. Opisy już wykonanych badań będą w karcie informacyjnej, więc dobrze mieć ją ze sobą na ewentualną kontrolę; u skrajnych wcześniaków często wykonywany jest rezonans OUN w okolicach terminu porodu.
• Konsultacje/poradnie specjalistyczne – najczęściej to: neurolog, kardiolog, okulista lub fizjoterapeuta – w zależności od czynników ryzyka czy przebytych komplikacji są zaplanowane odpowiednie kontrole, natomiast nie są one obligatoryjne dla wszystkich wcześniaków niezależnie od ich stanu zdrowia. Trzeba się upewnić, czy dziecko otrzymało już skierowanie do danej poradni, czy ma być ono wystawione w późniejszym terminie przez lekarza POZ-u.
• Kontrola stawów biodrowych jest rutynowym postępowaniem u wszystkich noworodków w Polsce, natomiast bierze się pod uwagę wiek korygowany dziecka – optymalnie około 4–6. tygodnia życia; u dzieci z położenia miednicowego wcześniej: 2–4. tydzień życia. 
• Temat rutynowej kontroli fizjoterapeutycznej nie zawsze poruszany jest podczas wypisu, natomiast w przypadku wcześniaków dobrze jest, gdy dziecko odbędzie taką konsultację do 3. miesiąca życia, celem wychwycenia ewentualnych odchyleń i korekcji pozycji noszenia lub zabiegów pielęgnacyjnych.
• Badania przesiewowe są wykonywane w szpitalu, w niektórych przypadkach okazuje się konieczne powtórzenie ich przed wypisem – na wyniki czeka się około 2–3 tygodni (nie ma ich w karcie wypisowej). Dopiero w przypadku nieprawidłowości kieruje się informację zwrotną do rodziców w celu weryfikacji rozpoznania, więc brak wiadomości to dobry znak.

---

Jacek Lipa, lekarz w trakcie specjalizacji z neonatologii w Uniwersyteckim Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na Oddziale Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka. Doktorant Szkoły Doktorskiej WUM.

• szpital
• wcześniak