Większość związków doświadczających straty dziecka mierzy się z przytłaczającymi emocjami, które mogą albo doprowadzić do oddalenia się pary od siebie, albo jeszcze bardziej ją wzmocnić. Twój żal może czasami utrudnić dostrzeżenie bólu partnera/partnerki, zwłaszcza jeśli ma on/ona odmienne sposoby radzenia sobie ze stratą niż Ty. Może chcieć wrócić szybko do pracy, podczas gdy Ty nie masz ochoty nawet wstać z łóżka. Możesz cały czas płakać, a Twój partner/ Twoja partnerka ledwo uroni łzę. Zdarza się, że te różne reakcje fizyczne i emocjonalne powodują między Wami napięcie i brak zrozumienia.

Być może z trudnością przychodzi Ci zrozumienie braku łez i widocznych oznak przeżywania straty u partnera/partnerki. Łatwo to błędnie zinterpretować, ale nie oznacza to, że on/ona czuje mniej niż Ty, nawet jeśli przeżywa trudności w sposób inny niż dotychczas. Wszystkie powyższe reakcje są naturalne. Ważne, byście starali się pamiętać, aby okazywać sobie wyrozumiałość i nie oczekiwać zbyt wiele od siebie i od partnera. Niezwykle istotna jest też komunikacja i poszanowanie różnic w przeżywaniu żałoby po stracie.

Komunikacja pary po stracie

Odnosząc się do sytuacji żałoby, często myślimy o trudnych emocjach: poczuciu żalu, złości, smutku, pustce. Te stany to wyraz naszego cierpienia po doznanej stracie. Często, mówiąc o żałobie, posługujemy się modelem Kubler-Ross, który wykorzystywany jest do opisania etapów oraz emocji, jakie mają prawo się pojawiać u osoby po stracie dziecka. Jednak istnieje jeszcze inny podział procesu żałoby, który mówi nieco więcej o tym, co może się zadziać pomiędzy rodzicami po stracie. Jest to model, który wskazuje na cztery stadia żałoby.

• SZOK – stadium występujące bezpośrednio po stracie, najczęściej w miejscu, gdzie dochodzi do straty lub gdzie otrzymujemy informację, że dziecko nie żyje, tj. gabinet lekarski, szpital.

• GWAŁTOWNY SZLOCH – trwa najczęściej kilka minut. Jest to reakcja na pierwsze informacje o stracie. Często przypomina przenikliwy wrzask z głębi ciała. Gwałtowny szloch jest inny niż ten, który może pojawić się później podczas procesu żałoby, i stanowi pierwszy wyraz bólu oraz cierpienia, jakiego doświadcza kobieta. Gwałtowny szloch jest początkiem uwalniania emocji związanych ze stratą.

• DEZORGANIZACJA – etap określany w dniach, miesiącach. Dezorganizacja to stan czasowego lub trwałego zaburzenia równowagi w rodzinie, poprzez ograniczenie lub zanikanie wypełniania dotychczasowych funkcji i ról rodzinnych. Wynika na przykład z braku komunikacji i rozumienia innego przeżywania żałoby przez partnera, skupieniu się tylko na swoim smutku, żalu. Na tym etapie bardzo ważne jest zaakceptowanie indywidualnej formy okazywania żałoby. Dłuższe pozostawanie w fazie dezorganizacji powoduje odsunięcie się partnerów, pojawienie się dystansu komunikacyjnego i emocjonalnego, co może skutkować rozpadem związku lub/i rozwodem.

• REORGANIZACJA – jeśli proces dezorganizacji zostanie pozytywnie zakończony (partnerzy okażą sobie zrozumienie i akceptację w nowej rzeczywistości po stracie), pojawia się faza reorganizacji. Reorganizacja to stadium przeorganizowania życia rodzinnego, w którym partnerzy rozumieją i akceptują sposób wyrażania przez nich żałoby. Wyznaczają sobie inne role, nowe cele, tworzą nową rzeczywistość po stracie dziecka.

Pamiętajmy, że mając na uwadze różnice i ich przyczyny w okazywaniu emocji po stracie dziecka, będzie nam łatwiej dojść do porozumienia z partnerem. Nie oczekujmy takiej samej reakcji, bo jest to po prostu niemożliwe. Spróbujmy raczej znaleźć przestrzeń wspólnego zrozumienia siebie i swoich emocji w tej trudnej sytuacji.

Jak wspierać siebie nawzajem po doświadczeniu straty?

1. Pozwól sobie i partnerowi na płacz.

Nikt nie lubi patrzeć, gdy ukochana osoba jest załamana. Dlatego możesz czuć się bezsilny(-a) i zdesperowany(-a), kiedy nie będziesz w stanie złagodzić jej/jego bólu. Masz prawo czuć się nieswojo, ponieważ nie wiesz, co robić. Ale jeśli Twoja reakcja na łzy partnera brzmi: „Nie płacz”, nawet jeśli ma to na celu pocieszenie, powinnaś/powinieneś mieć na uwadze, że ten komunikat może zakłócić proces radzenia sobie ze stratą. Pamiętaj, że akt płaczu może być niezwykle oczyszczający. Zatem jeśli smutek Twojego partnera/ Twojej partnerki powoduje łzy, to naprawdę jest to mu/jej potrzebne, aby iść dalej. Powiedz swojemu partnerowi/ swojej partnerce, że może płakać przy Tobie lub z Tobą. Chociaż płacz nie jest częścią procesu żałoby każdej osoby, to ważne, aby Twój partner/ Twoja partnerka miał(a) świadomość, że może to zrobić bez osądu.

• To w porządku czuć się źle.

Powiedz i okaż swojemu partnerowi/ swojej partnerce, że ​​jego/jej emocje oraz sposób radzenia sobie ze stratą są ważne. Spróbuj zaakceptować formę okazywania i radzenia sobie z jego/jej bólem. Ale jeśli minęły tygodnie lub miesiące, a dotychczasowa forma radzenia sobie z emocjami nie działa, delikatnie przywołaj korzyści z szukania pomocy z zewnątrz. Porozmawiajcie o możliwościach, jakie może dać wsparcie psychologiczne.

• Pozwól sobie i partnerowi na przeżywanie żałoby w indywidualny sposób.

Pamiętaj, że nie ma dobrego lub złego sposobu przeżywania żałoby. Twój partner/ Twoja partnerka może odczuwać potrzebę płaczu lub potrzebę siedzenia w ciszy, może wziąć kilka dni wolnego od pracy, więc spróbuj okazać swoją akceptację tego zachowania. Możesz też wprost zapytać, czego potrzebuje. Sprawdź, czy chce porozmawiać o stracie, czy ma ochotę zrobić coś, co sprawia mu/jej przyjemność, aby chwilowo odpocząć od żalu. Powiedz, że jesteś, a jednocześnie daj szansę dokładnego wyjaśnienia, w jaki sposób chciałby/chciałaby otrzymać pomoc w danym dniu.

• Pomilczcie razem.

Czasami naprawdę nie wiadomo, co powiedzieć, aby wyrazić to, co czujemy, więc nie musisz na siłę wypełniać ciszy, podczas gdy partner/partnerka się smuci. Być może wystarczy Twoja obecność. To tyle albo aż tyle, ponieważ często ludzie pogrążeni w żałobie nie chcą być sami. Zamiast rozmawiać, spędźcie razem czas na kanapie, na spacerze, gdziekolwiek gdzie poczujecie się w miarę komfortowo.

• Zaoferuj pomoc.

Jedną z rzeczy, której naprawdę chce i potrzebuje Twój partner/ Twoja partnerka, jest to, aby jego/jej smutek był mniej intensywny. Niestety bez względu na to, jak bardzo tego pragniesz, nie możesz sprawić, by tak się stało. Możesz jednak pomóc mu/jej w codziennych zadaniach, co znacząco ułatwi Wam życie. Nie czekaj, aż poprosi o coś, zamiast tego zaoferuj pomoc; może dobrym rozwiązaniem będzie ciepły obiad, potrzebne zakupy. Poinformuj swoją drugą połówkę, że weźmiesz na siebie obowiązki, lub po prostu rób rzeczy, które według Ciebie okażą się w tej sytuacji odciążające. Twój partner/ Twoja partnerka prawdopodobnie nie będzie w stanie myśleć o niczym innym niż o tym, co stracił(a), więc tego rodzaju pomoc okaże się praktyczna.

• Unikaj stereotypów.

Jest tak wiele popularnych stwierdzeń, których ludzie używają w chwilach straty: „Jest w lepszym miejscu”, „Patrz na jasną stronę”, „Wszystko dzieje się z jakiegoś powodu”. Pamiętaj jednak, że nie wszyscy uważają je za pocieszające. Może Twój partner/ Twoja partnerka nie wierzy w życie pozagrobowe lub w wyższą moc. Nawet jeśli tak, to nadal nie usprawiedliwia to straty. „Jasna strona” nie ma teraz znaczenia, istotne jest to, że w Waszym życiu nie ma już ważnej dla Was osoby.

• Mówienie na okrągło o stracie.

Jedną z najważniejszych ról, jakie przyjmiesz w tym trudnym dla Was czasie, jest rola słuchacza. Twój partner/ Twoja partnerka może początkowo zareagować na stratę, nie chcąc wcale się otwierać. Daj mu/jej znać, że jesteś gotowa/gotowy do słuchania, gdy tylko on/ona poczuje taką gotowość w sobie. Gdy nadejdzie ten moment, Twój partner/ Twoja partnerka może potrzebować wielokrotnego opisywania tych samych emocji lub przywoływania tych samych wspomnień. To naturalne i zgodne z procesem żałoby. Jeśli chce porozmawiać o przyczynie śmierci Waszego dziecka lub powrócić do wspomnień, pozwól mu/jej to robić tyle razy, ile potrzebuje.

• Zostań rzecznikiem swojego partnera.

Często wielu znajomych i członków rodziny zwraca się do osób pogrążonych w żałobie po stracie. Choć mają oni jak najlepsze intencje, to jednak emocjonalne osaczanie takiego rodzica może być niezwykle przytłaczające. Jeśli tak się stanie, wejdź w rolę rzecznika. Twój partner/ Twoja partnerka prawdopodobnie nie będzie miał(a) energii, aby odpowiedzieć na niezliczone telefony, e-maile lub wiadomości na Facebooku, nie wspominając o tym, że osoby chcące pomóc zaczną zadawać inwazyjne pytania. Oszczędź swojego partnera/ swoją partnerkę, doceniając i dziękując tym osobom za ich chęć pomocy. To będzie jedna rzecz mniej, o którą będzie musiał martwić się Twój bliski w tym traumatycznym czasie.

• Pamiętaj, że żałoba nie ma daty końcowej.

Pewnego dnia Twój partner/ Twoja partnerka przestanie płakać tak często, jak dotychczas. Jego/jej życie zacznie powracać do normy. Znowu zacznie się śmiać. Będzie łatwiej. Ale smutek tak naprawdę nigdy się nie kończy. Pamiętaj, że nawet jeśli zewnętrznie osoba sygnalizuje, że uporała się ze stratą, wewnętrznie może nadal zmagać się z poczuciem winy, pustki.

• Towarzysz partnerowi.

Często trudno jest osobie pogrążonej w żałobie określić, czego potrzebuje. Jeśli Twój partner nie wie, co mu pomoże, wtedy możesz wystąpić z propozycjami, które mogą przynieść chwilową ulgę, np. masaż pleców, pójście na spacer itp. Spróbuj zaproponować partnerowi różne aktywności, które pomogą w poprawie jego nastroju i zapewnią choć krótkie chwile pocieszenia i relaksu w trudnym czasie.

W procesie żałoby najważniejsze to być wyrozumiałym i cierpliwym dla siebie, dla Was. Spróbuj zrozumieć, że Twój partner/ Twoja partnerka to nie Ty i chociaż oboje odczuwacie ból, cierpienie i smutek po utracie dziecka, przeżywacie to na różne sposoby. Choć smutek nie zniknie, to cierpliwość i wzajemne zrozumienie pozwolą zbliżyć Was do siebie, zamiast sprawić, że się oddalicie. Warto czasami pomyśleć o rozmowie z osobami (rodziną, specjalistami), które dadzą Tobie/Wam wsparcie w przejściu tej trudnej dla Was sytuacji.

Barbara Idziorek, psycholog, life coach, terapeuta EMDR. W Fundacji pełni rolę koordynatora Działu Psychologicznego, prowadzi szkolenia dla firm oraz konsultacje psychologiczne.

• para
• strata
• żałoba