W ostatnim czasie wzrosło zainteresowanie zdrowiem psychicznym, a także tym w jaki sposób można o nie dbać. Wciąż jednak pojawiają się wątpliwości kim są i czym zajmują się specjaliści zdrowia psychicznego oraz kiedy i do kogo warto udać się na wizytę. W tym tekście postaram się przybliżyć trzy najbardziej powszechne zawody związane ze zdrowiem psychicznym. 

Psycholog

Kim jest i czym się zajmuje?

To osoba, która ukończyła 5-letnie studia magisterskie na kierunku psychologia. Zajmuje się udzielaniem wsparcia psychologicznego osobom, znajdującym się w kryzysie; psychoedukacją, udzielaniem poradnictwa psychologicznego. Na podstawie skierowania od lekarza pierwszego kontaktu lub psychiatry, istnieje możliwość skorzystania z pomocy psychologicznej w ramach NFZ.

Kiedy warto skorzystać ze wsparcia psychologicznego?

Podczas wizyty u psychologa możemy zająć się próbą odzyskania równowagi emocjonalnej, która mogła zostać zaburzona podczas kryzysu. Kryzysem w psychologii nazywamy zmianę, która wykracza poza dotychczasowe, skuteczne sposoby radzenia sobie w danej sytuacji. Taki kryzys/ zmiana, może mieć charakter nagły, niespodziewany lub wynikać ze zmian rozwojowych, których każdy z nas doświadcza w ciągu całego życia. Z psychologiem możemy także poszukiwać potrzebnych umiejętności do rozwiązywania bieżących trudności.

Możemy również odzyskać lub nabyć umiejętności korzystania ze wsparcia innych osób. Innym celem spotkań z psychologiem może być próba odzyskania poczucia kontroli nad własnym życiem tj. przekonania o możliwości wpływania na nie. Wsparcie psychologiczne obejmuje również kwestie radzenia sobie ze stresem, lepszej komunikacji, znajdowania sposobów dbania o swój dobrostan psychiczny. 

Psychoterapeuta
Kim jest i czym się zajmuje?

To osoba, która ukończyła szkolenie psychoterapeutyczne, posiada certyfikat, uprawniający do prowadzenia psychoterapii. Często jest to osoba, która ukończyła również studia psychologiczne, ale nie jest to warunek konieczny.

Kiedy warto skorzystać ze wsparcia psychoterapeutycznego?

Psychoterapia jest jedną z form leczenia zaburzeń psychicznych. Mogą z niej także korzystać osoby, które chciałyby zmienić zachowania, które wpływają na nieadekwatne sposoby realizowania własnych potrzeb, a w konsekwencji na brak ich zaspokojenia. Psychoterapeuta działa na podstawie kontraktu, w którym wcześniej wspólnie ustalane są cele terapii. Tematy, które pojawiają się w gabinecie psychoterapeuty mogą dotyczyć bieżących trudności, ale także zaburzeń lękowych, ataków paniki, zaburzeń odżywiania. Psychoterapeuta pracuje także z osobami, doświadczającymi uzależnień, zaburzeń afektywnych, zaburzeń osobowości. 

Psychiatra 

Kim jest i czym się zajmuje?

To osoba, która ukończyła studia lekarskie oraz specjalizację z psychiatrii. Psychiatra zajmuje się zarówno diagnozowaniem, jak i dopasowaniem najbardziej odpowiedniej formy leczenia. W zakres działań psychiatry wchodzi dobór adekwatnej dla pacjenta formy farmakoterapii lub skierowanie na psychoterapię. Psychiatra może wystawić receptę, zwolnienie lekarskie, skierowanie na psychoterapię lub wizytę u psychologa, a także informować o potrzebie o hospitalizacji. Do psychiatry nie jest potrzebne skierowanie.

Kiedy warto skorzystać ze wsparcia psychiatrycznego?

Zawsze kiedy pojawiają się myśli samobójcze, rezygnacyjne lub objawy psychotyczne (halucynacje, omamy, zaburzenia myślenia) należy udać się na wizytę. Psychiatra podobnie jak psycholog, zajmuje się także zaburzeniami snu, brakiem motywacji, zaburzeniami odżywiania, atakami paniki. Wsparcie psychiatry okazuje się konieczne wtedy, gdy pacjent nie potrafi bez leczenia farmakologicznego poradzić sobie z wyżej wymienionymi stanami. 

Wielu pacjentów obawia się leczenia farmakologicznego. Myślą, że leki negatywnie wpłyną na ich codzienność, spowolnią ich funkcjonowanie lub że już zawsze będą musieli je przyjmować. Warto wówczas powiedzieć lekarzowi o swoich obawach i zapytać o wpływ leków. Wiedza na ten temat może pomóc w redukcji lęku. Należy również pamiętać, że leki są jednym ze sposobów na powrót do lepszego samopoczucia i często potrzeba czasu, aby dobrać odpowiednie dawkowanie, jak i dopasować sam lek.

Czego się spodziewać na wizycie? Jak się przygotować?

Specjaliści zdrowia psychicznego mogą zadawać pytania dotyczące samopoczucia, emocji, czy też zmian w zachowaniu lub myśleniu. Jeśli pojawia się potrzeba skorzystania z pomocy, ale nie wiadomo co na takiej wizycie powiedzieć lub jak zacząć, to najlepiej powiedzieć o tym wprost. Specjalista będzie wiedział jak dalej poprowadzić rozmowę. Dzielenie się z obcą osobą swoimi emocjami, przeżyciami może powodować na początku stres lub uczucie dyskomfortu. Warto pamiętać, że po drugiej stronie jest specjalista, którego zadaniem jest wysłuchanie z uważnością, próba wsparcia i zrozumienia bez oceniania. Wszystkie emocje, które się w Tobie pojawiają są ważne i zasługują na zauważenie i zaopiekowanie się. 

Czy współpraca między specjalistami jest możliwa?

Taka współpraca oczywiście jest możliwa, a nawet pożądana. Kiedy podczas wizyty lekarz psychiatra dostrzeże, że większą korzyść przyniesie pacjentowi konsultacja psychologiczna, to wówczas przekieruje go do psychologa. Sytuacja może mieć również odwrotny kierunek i to psycholog może zasygnalizować, że będzie potrzebne wsparcie ze strony psychiatry.

Temat dbania o zdrowie psychiczne i dobrostan wciąż wymaga normalizacji. Nadal dużo łatwiej przychodzi nam dbanie o zdrowie fizyczne. Wciąż spotykamy się ze stygmatyzacją osób chorujących psychicznie, czy korzystających ze wsparcia psychologicznego. Ignorowanie swojego samopoczucia psychicznego jest wciąż popularną “ucieczką”, która w dłuższej perspektywie czasowej może spowodować jeszcze więcej trudności. 

Pamiętaj, że jeśli pojawia się myśl lub uczucie, że to czego doświadczasz przeciąża Twoje obecne zasoby, że Twoje samopoczucie wpływa w negatywny sposób na codzienne funkcjonowanie, to jest to wystarczający powód, aby sięgnąć po wsparcie specjalisty.

Aleksandra Stępień
Psycholożka