Rodzice po poronieniu lub martwym urodzeniu mają prawo do zarejestrowania dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego, a następie do zorganizowania pochówku. To od rodziców dziecka zależy czy taki pochówek się odbędzie, a także czy będą chcieli skorzystać z pozostałych przysługujących im praw – prawa do urlopu macierzyńskiego czy prawa do zasiłku pogrzebowego. Żeby zorganizować pochówek
dziecka po poronieniu lub po martwym urodzeniu rodzice muszą dopełnić kilku formalności oraz uzyskać dokumenty, które następnie muszą przedstawić zarządcy cmentarza.

DECYZJA RODZICÓW
Przed omówieniem poszczególnych działań niezbędnych do podjęcia przez rodziców w celu organizacji pochówku dziecka po poronieniu lub martwym urodzeniu, należy podkreślić, że decyzja odnośnie pochówku zależy WYŁĄCZNIE od samych rodziców. Rodzice nie są obowiązani do rejestracji dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego ani do jego pochówku, jest to wyłącznie prawo rodziców, a nie ich obowiązek.

PIERWSZE: Powiadomienie szpitala
Niezależnie od etapu ciąży, na którym doszło do straty dziecka, rodzicom dziecka przysługuje prawo do organizacji jego pochówku. Co istotne, rodzice powinni niezwłocznie poinformować personel szpital o chęci pochowania dziecka.

DRUGIE: Karta martwego urodzenia
Gdy do poronienia doszło na późniejszym etapie i płeć dziecka jest znana lub dziecko urodziło się martwe, szpital wydaje kartę martwego urodzenia, którą następnie przekazuje do Urzędu Stanu Cywilnego, właściwego ze względu na siedzibę szpitala. Szpital ma prawo odmówić wydania karty martwego urodzenia w przypadku, gdy nie jest znana płeć dziecka.

TRZECIE: Ustalenie płci dziecka, gdy płeć nie jest znana
W przypadku, gdy do poronienia doszło na wczesnym etapie, gdy nie jest znana płeć dziecka, konieczne jest wykonane badań genetycznych w celu ustalenia płci dziecka. Badania genetyczne:

• wykonywane są na zlecenie rodziców w specjalistycznych laboratoriach),
• co do zasady, nie są refundowane przez NFZ, co oznacza, iż rodzice muszą sami pokryć ich koszt,
• Po uzyskaniu wyniku badania i ustaleniu płci dziecka, szpital wydaje kartę martwego urodzenia.

CZWARTE: Rejestracja w Urzędzie Stanu Cywilnego
Karta martwego urodzenia przekazywana jest przez szpital do Urzędu Stanu Cywilnego w ciągu 1 dnia. Na podstawie karty martwego urodzenia Urząd Stanu
Cywilnego wydaje akt urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu (nie jest wydawany akt zgonu). Taki dokument wydawany jest niezależnie od etapu na jakim doszło do straty ciąży (zarówno w przypadku poronienia jak i martwego urodzenia).

Wzór Karty Martwego Urodzenia 

PIĄTE: Karta zgonu
W przypadku, gdy do poronienia doszło na wczesnym etapie ciąży i nie jest znana płeć dziecka, rodzice mogą dokonać pochówku dziecka bez konieczności przeprowadzania badań genetycznych w celu ustalenia płci dziecka. W takim przypadku konieczne jest poinformowanie personelu szpitala o chęci zorganizowania jedynie pochówku, bez ustalania płci dziecka, oraz uzyskanie w tym celu w szpitalu karty zgonu. Należy jednak pamiętać, że na podstawie karty zgonu, rodzice mogą
zorganizować pochówek dziecka, ale nie mogą skorzystać z pozostałych przysługujących im praw. Oznacza to, że rodzice nie rejestrują dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego, nie otrzymują aktu urodzenia dziecka ani zasiłku pogrzebowego, a matka dziecka nie może skorzystać ze skróconego urlopu macierzyńskiego. Rodzice w takim przypadku organizują jedynie pochówek dziecka.
Co istotne, karta zgonu w części przeznaczonej dla administracji cmentarza wystawiana jest również w przypadku, gdy znana jest płeć dziecka i rodzice chcą dokonać pochówku dziecka. W takim przypadku oprócz karty martwego urodzenia służącej do rejestracji dziecka w USC, konieczne jest uzyskanie ze szpitala również karty zgonu (w części przeznaczonej dla administracji cmentarza).

Karta Zgonu (na stronie 3 część przeznaczona dla administracji cmentarza)

SZÓSTE: Pochówek
Po odebraniu za szpitala karty zgonu i/lub karty martwego urodzenia i rejestracji dziecka w USC, możliwe jest dokonanie pochówku dziecka. W tym celu konieczne jest ustalenie szczegółów pochówku z zarządcą wybranego przez rodziców cmentarza oraz zakładem pogrzebowym. W tym celu należy przedstawić akt urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu oraz kartę zgonu w części przeznaczonej dla administracji cmentarza (gdy jest znana płeć dziecka i dziecko zostało zarejestrowane w USC) lub kartę zgonu w części przeznaczonej dla administracji cmentarza (gdy dziecko nie zostało zarejestrowane w USC). Karta zgonu w części przeznaczonej dla administracji cmentarza jest dokumentem niezbędnym przy organizowaniu pochówku w administracji cmentarza.

SIÓDME: Zasiłek pogrzebowy
W przypadku dokonania pochówku dziecka na podstawie aktu urodzenia uzyskanego po rejestracji dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego, możliwe jest złożenie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosku o zasiłek pogrzebowy. Zasiłek ten wypłacany jest po zorganizowaniu pogrzebu. Wysokość zasiłku wynosi 4.000 zł, niezależnie od wysokości poniesionych przez rodziców dziecka kosztów. Co istotne, wniosek o wypłatę zasiłku powinien zostać złożony w terminie 12 miesięcy od daty
poronienia lub martwego urodzenia. Do ZUS składa się nie tylko wniosek, ale także paragony i faktury, potwierdzające poniesione na pogrzeb kwoty.

REZYGNACJA Z POCHÓWKU
W sytuacji pozostawienia dziecka po poronieniu w szpitalu, szpital zobowiązany jest do przekazania kwestii organizacji pochówku odpowiednim instytucjom. Szpitale rzadko bowiem samodzielnie podejmują się organizacji takich pogrzebów. Najczęściej organizacja pogrzebu przekazywana jest organom gminy, m.in. Miejskim Ośrodkom Pomocy Społecznej. W praktyce procedura pochówku obowiązująca w konkretnym szpitalu często opisywana jest w wewnętrznym regulaminie tego Szpitala. Przykładowo, w regulaminach wskazywane jest,  że w przypadku pozostawienia zwłok w szpitalu, zwłoki chowane są w zbiorowym bezimiennym grobie w specjalnie wydzielonym miejscu na cmentarzu. Jeżeli zatem poroniłaś lub urodziłaś martwe dziecko PAMIĘTAJ to wyłącznie od Ciebie zależy czy chcesz pochować dziecko czy chcesz pozostawić organizację pochówku szpitalowi.

Ważne regulacje prawne:

• art. 54 ust. 3 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego:
  Karta martwego urodzenia zawiera dane wymagane w karcie urodzenia oraz informację, że dziecko urodziło się martwe. Kartę martwego urodzenia przekazuje się kierownikowi urzędu stanu cywilnego w terminie jednego dnia od dnia jej sporządzenia. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie płci dziecka, karty martwego urodzenia nie przekazuje się.
• art. 80 ustawy o emeryturach i rentach z FUS:
  Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 4000 zł.
• art. 81 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS:

Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

• art. 11 ust. 5a ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych:
  W przypadku dziecka martwo urodzonego, bez względu na czas trwania ciąży, dla którego, na wniosek osoby uprawnionej do pochowania (…), sporządzono kartę zgonu, w celu pochowania zwłok nie jest wymagana adnotacja urzędu stanu cywilnego o zarejestrowaniu zgonu.

Agata Iwanow
Radczyni prawna
Fundacja Medycyny Prenatalnej im. Ernesta Wójcickiego pomoc.prawna@fundacjaernesta.pl

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa. Artykuł uwzględnia stan prawny, który obowiązuje w dniu publikacji (chyba, że inny stan prawny został wskazany w treści artykułu).