Dzieci urodzone przedwcześnie często pierwsze tygodnie swojego życia spędzają w szpitalu. Niewiele mam wcześniaków wie, że przepisy prawa pracy pozwalają przerwać im urlop macierzyński na czas pobytu dziecka w szpitalu.
Co istotne, ponieważ z założenia urlop macierzyński to nie tylko czas opieki nad dzieckiem, ale również czas rekonwalescencji mamy po porodzie, wniosek o przerwanie urlopu macierzyńskiego można złożyć
najwcześniej po wykorzystaniu 8 tygodni urlopu macierzyńskiego.
Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu pracy – w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Dlaczego konieczne jest wykorzystanie 8 tygodni urlopu po porodzie?
Takie pytanie bardzo często zadają nam mamy wcześniaków.
Ten okres to przerwa połogowa dla mamy przeznaczona na regenerację sił. Mama wcześniaka nie może przerwać urlopu wcześniej niż po upływie 8 tygodni po porodzie.

Czy to, że mama przebywa z wcześniakiem od narodzin w szpitalu, powoduje, że urlop ulega automatycznemu przerwaniu?
Nie, sam fakt przebywania dziecka w szpitalu nie powoduje, że urlop ten ulega przerwaniu. Urlop macierzyński przerywa się na wniosek pracownicy złożony pracodawcy.
Poniżej przedstawiamy wzór wniosku o przerwanie urlopu macierzyńskiego, który mama wcześniaka powinna złożyć swojemu
pracodawcy.
Wzór Wniosku O Przerwanie Urlopu Macierzyńskiego

Co zatem powinna zrobić mama wcześniaka, aby przerwać urlop macierzyński?
Aby przerwać urlop, mama wcześniaka musi złożyć swojemu pracodawcy wniosek o przerwanie urlopu macierzyńskiego. Do wniosku powinna dołączyć zaświadczenie ze szpitala potwierdzające fakt pobytu dziecka w szpitalu. Co istotne, po zakończeniu hospitalizacji mama wcześniaka również powinna poinformować o tym pracodawcę, ponieważ urlop macierzyński może być przerwany tylko na czas pobytu dziecka w szpitalu.

Co w przypadku, gdy dziecko wymaga hospitalizacji w późniejszym terminie, nie tylko zaraz po porodzie?
Zdarza się, że dzieci przedwcześnie urodzone wymagają hospitalizacji w późniejszym czasie, nie tylko od razu po porodzie. Wtedy również istnieje możliwość przerwania urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego na czas pobytu dziecka w szpitalu. Co więcej, urlop macierzyński lub rodzicielski można przerywać wielokrotnie, co oznacza, że przy każdym pobycie dziecka w szpitalu (po wykorzystaniu 8 tygodni urlopu macierzyńskiego) można złożyć wniosek o przerwanie urlopu macierzyńskiego (rodzicielskiego), przy czym w przypadku korzystania z zasiłku opiekuńczego przysługuje on wyłącznie przez okres nie dłuższy niż 60 dni w danym roku kalendarzowym.

Czy w trakcie pobytu dziecka w szpitalu mama może skorzystać z zasiłku opiekuńczego?
Tak. Gdy w trakcie przerwy w urlopie macierzyńskim na czas pobytu dziecka w szpitalu dziecko wymaga opieki i obecności mamy, może ona skorzystać z zasiłku opiekuńczego.
W tym celu niezbędne jest otrzymanie w szpitalu zwolnienia lekarskiego na chore dziecko. W sytuacji sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem zasiłek opiekuńczy przysługuje mamie wcześniaka przez okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.

Jakie dokumenty mama wcześniaka powinna złożyć, aby otrzymać zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy nie jest wypłacany z urzędu. Aby otrzymać zasiłek, mama wcześniaka powinna wypełnić druk Z-15A – Wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem – i przekazać go pracodawcy lub złożyć bezpośrednio do ZUS-u (jeżeli zasiłki wypłaca ZUS).
W uwagach tego wniosku mama wcześniaka powinna poinformować, że w związku z pobytem dziecka w szpitalu urlop macierzyński został przerwany i przesunięty na okres po wyjściu dziecka ze szpitala.
Druk wniosku oraz szczegółowe informacje na temat zasiłku opiekuńczego dostępne są również na stronie www.zus.pl. https://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki/zasilek-opiekunczy/komu-przysluguje
Następnie pracodawca przekazuje do ZUS-u Zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku Z-3.
W uwagach pracodawca również wskazuje, że pracownica przerwała urlop macierzyński (rodzicielski) w związku z pobytem dziecka w szpitalu. Do druku Z-3 pracodawca załącza wypełniony przez pracownicę wniosek na druku Z-15A, chyba że pracownica złożyła ten wniosek bezpośrednio do ZUS-u.

Jaka jest wysokość zasiłku opiekuńczego?
Wysokość zasiłku opiekuńczego to 80% podstawy wynagrodzenia.
W przypadku gdy pracodawca zatrudnia więcej niż 20 osób, zasiłek opiekuńczy będzie wypłacany bezpośrednio przez pracodawcę, natomiast gdy liczba zatrudnionych pracowników jest mniejsza, to zasiłek będzie wypłacał ZUS.

Jakie możliwości postępowania ma mama, jeśli wcześniak przebywa w szpitalu dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym?
Hospitalizacja wcześniaka często trwa bardzo długo. Przedłużający się pobyt dziecka w szpitalu może spowodować, że mama przerywająca urlop macierzyński (rodzicielski) wykorzysta cały przysługujący jej zasiłek opiekuńczy (60 dni), a dziecko niestety nadal będzie wymagało hospitalizacji. Co powinna zrobić w takim przypadku mama wcześniaka? Jakie ma możliwości?
Tak jak wskazane zostało powyżej – w sytuacji gdy pracownica przerwie urlop macierzyński po wykorzystaniu 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, w przypadku kiedy dziecko przebywa w szpitalu – może ona skorzystać z zasiłku opiekuńczego przez okres 60 dni. Po wykorzystaniu tego zasiłku pracownica może powrócić do pracy. A co w sytuacji, gdy mama wcześniaka nie może lub nie chce wracać do pracy, gdyż sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem przebywającym w szpitalu?
Niestety w Kodeksie pracy nie ma przepisów wprost odnoszących się do przedstawionego stanu faktycznego (dziecko przebywa w szpitalu dłużej, a pracownica wyczerpała już okres zasiłkowy 60 dni).
W takim przypadku mama wcześniaka ma możliwość skorzystania z jednego z poniższych rozwiązań:
– mama wcześniaka może skorzystać z przysługującego jej urlopu wypoczynkowego (urlop wypoczynkowy jest płatny, mama wcześniaka otrzyma wynagrodzenie od pracodawcy);
– mama wcześniaka może skorzystać z urlopu wychowawczego (urlop jest bezpłatny, mama wcześniaka nie otrzyma wynagrodzenia);
– mama wcześniaka może poprosić pracodawcę o potraktowanie tego okresu jako czasu nieobecności usprawiedliwionej niepłatnej;
– mama wcześniaka może wystąpić z wnioskiem o udzielenie jej urlopu bezpłatnego.
Niestety, w przypadku gdy mama wcześniaka przerwie urlop macierzyński z uwagi na pobyt dziecka w szpitalu, może powrócić na urlop macierzyński dopiero po zakończeniu hospitalizacji, nawet jeżeli pobyt w szpitalu jest na tyle długi, że mama wykorzysta już cały przysługujący zasiłek opiekuńczy.

Ważne regulacje prawne
Art. 181 Kodeksu pracy:
W razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Art. 182(1g) Kodeksu pracy:
Do urlopu rodzicielskiego stosuje się odpowiednio przepisy art. 45 § 3, art. 47, art. 50 § 5, art. 57 § 2, art.
163 § 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4, art. 177, art. 180 § 6–17, art. 180 1 § 2, art. 181, art. 182 zdanie
pierwsze i art. 183 1 § 1.

Agata Iwanow

Radca prawny

Joanna Laska
Aplikantka adwokacka

Fundacja Medycyny Prenatalnej im. Ernesta Wójcickiego
Pomoc prawna Fundacji Ernesta:
pomoc.prawna@fundacjaernesta.pl

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa. Artykuł uwzględnia stan prawny, który obowiązuje w dniu publikacji (chyba że inny stan prawny został wskazany w treści
artykułu).