Niedobory żelaza w ciąży – skutki i leczenie
Niedobór żelaza dotyczy co najmniej 30-50% ciężarnych. Objawy kliniczne wydają się mało specyficzne:
- nietolerancja wysiłku,
- zmęczenie,
- duszność wysiłkowa,
- bóle głowy,
- wypadanie włosów,
- kołatanie serca.
Co szczególnie istotne dla ciężarnych – przy niedoborze żelaza dochodzi również do obniżenia odporności.
Warto wiedzieć, że w ciąży fizjologicznie dochodzi do niedokrwistości – rośnie objętość krwi krążącej, co powoduje, że w jednostce objętości jest mniej erytrocytów – potocznie można powiedzieć, że krew jest bardziej rozcieńczona.
Już zwykła morfologia jest w stanie określić, czy do czynienia mamy z niedokrwistością. Podczas ciąży badanie krwi powinno wykonywać się co 1-2 miesiące. Oprócz tego zastosowanie znalazło oznaczenie ferrytyny, informującej nas o zapasie żelaza w organizmie.
Niedokrwistość w ciąży rozpoznajemy przy stężeniu hemoglobiny poniżej 11 g/dL w I i III trymestrze oraz poniżej 10,5 g/dL w II.
W organizmie zdrowej kobiety żelazo w formie zapasowej wynosi około 0,3 g. To zapotrzebowanie w ciąży rośnie: w I trymestrze wynosi około 4 mg, w II trymestrze 8 mg, a pod koniec ciąży może osiągnąć nawet 15 g.
We wczesnym etapie ciąży niedotlenienie tkankowe, będące konsekwencją niedokrwistości może być przyczyną wad rozwojowych czy poronień, ze względu na nieprawidłowości w wytwarzaniu organów płodu.
Anemia może wpływać niekorzystnie również na płód i noworodka – są badania wykazujące zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu u matek z niedokrwistością. Dojść może również do IUGR, czyli wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania płodu.
Co ważne, konsekwencje niedokrwistości w ciąży przekładają się na połóg. Dochodzi do gorszego gojenia ran oraz dłuższego okresu zanim macica wróci do swoich pierwotnych wymiarów. Nie można zapomnieć też o tym, że podczas porodu dochodzi do utraty krwi, co tylko pogłębia istniejącą już niedokrwistość.
Do profilaktyki należy przede wszystkim odpowiednia dieta.
Źródłem żelaza jest:
- mięso czerwone,
- podroby,
- mleko, jaja,
- rośliny takie jak suszone morele,
- siemię lniane, jarmuż, szpinak, fasola czy kapusta.
Zazwyczaj leczenie niedokrwistości polega na suplementacji żelaza. W I trymestrze przy niedoborze powinno przyjmować się je w formie doustnej, w II i III można rozważyć podaż dożylną. Przy suplementacji żelaza, przede wszystkim doustnej, często pojawiają się działania niepożądane, o których warto wiedzieć: ból żołądka, nudności, zaparcia czy ciemne stolce.
Daria Salloum, lekarka rezydentka w trakcie specjalizacji z ginekologii i położnictwa w Uniwersyteckim Centrum Kobiety i Noworodka w Warszawie. Doktorantka Szkoły Doktorskiej WUM. Członkini Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników.